Pasja Mykietyna- IV Festiwal Muzyki Polskiej

Największy w Polsce przegląd rodzimej twórczości kompozytorskiej od średniowiecza zakończy dziś w Filharmonii Krakowskiej słynna „Pasja" Pawła Mykietyna. Utwór zamówiony przez Festiwal "Wratislavia Cantans" został prawykonany ledwie początkiem września, a w Krakowie pojawi się po raz pierwszy jako druga prezentacja w ogóle. We Wrocławiu było to wielkie wydarzenie, w Krakowie jeszcze przed koncertem wywołał wielkie poruszenie, a bilety na koncert sprzedawały się w tempie błyskawicznym.

Od czasu awangardowych kompozycji Krzysztofa Pendereckiego, który wczoraj na festiwalu świętował swe 75. urodziny, chyba nie było polskiego utworu, który w świecie muzycznym narobiłby tyle zamieszania. Taka jest właśnie „Pasja" Mykietyna - jednego z najciekawszych dziś kompozytorów młodego pokolenia, który z niezwykłym efektem zmierzył się w tym utworze z wielowiekową tradycją.
„Pasja" jest dedykowana szefowi Wratislavii Cantans Andrzejowi Kosendiakowi, dawnemu pedagogowi pochodzącego z Oławy 37-letniego kompozytora. Mykietyn, mimo młodego wieku jest jednym z najbardziej podziwianych w Europie twórców muzyki współczesnej, rezydentem Warszawskiej Jesieni, często nazywanym następcą Witolda Lutosławskiego, a dzięki pracy dla teatru i filmu, współpracy z Krzysztofem Warlikowskim czy Mariuszem Trelińskim, ceniony jest przez szeroką publiczność - żywiołowa twórczość Mykietyna podoba się bowiem przede wszystkim młodym ludziom, którzy z tzw. muzyką poważną utrzymującym nieczęste kontakty.
O napisaniu utworu pasyjnego kompozytor zaczął myśleć półtora roku temu. Chciał zmierzyć się z gatunkiem, który tworzyli najwięksi, ale bez powielania charakterystycznego schematu (recytatyw-narrator, Jezus-bas, ogromny skład chóru, chronologia ewangelii etc.). Odnowić rytuał kościelny, a być może dostrzec w nim to, co dziś już jest dla wielu niezrozumiałe i zapomniane. Rozważał użycie różnych tekstów, nawet naukowych, lecz w końcu z pobudek czysto muzyczno-literackich wybrał fragment Ewangelii według świętego Marka. „Pasja" jest utworem bardzo osobistym dla kompozytora, choć nie w wymiarze religijnym, lecz czysto ludzkim, poruszającym problemy cierpienia, samotności wobec śmierci, wiary lub rozpoznania dobra i zła.
Opowieść o ostatnich godzinach Jezusa poprowadzona została wspak, od ukrzyżowania po modlitwę w Ogrójcu. „Pasję" Mykietyna rozpoczynają słowa: „Wykonało się". Dalsza pasyjna historia to powrót do Drogi Krzyżowej, sądu, spotkania z Piłatem, nauczania z apostołami.  Partię Piłata zaśpiewa soulowo-jazzowa wokalistka, że na estradzie pojawi się zespół rockowy i Maciej Stuhr jako recytator. Mykietyn - niedawny laureat cennej i prestiżowej Nagrody Mediów Publicznych "Opus" - znów kreuje w tym utworze autorski świat dźwięków, w którym nietypowe zestawienia instrumentów idą w parze z mikrotonową strukturą melodii i harmonii.
Utwór ma być przełamaniem stereotypu nieciekawej - z punktu widzenia współczesnego odbiorcy - muzyki liturgicznej. Stąd agresywny rock, taśmy z nagraniem odrzutowca, trzask zgniatanej puszki po piwie, odgłosy aparatów fotograficznych, brak solowych głosów męskich
 „Jedno jest pewne: takiego utworu nikt wcześniej nie napisał, a to już niemało. Mykietyn zastosował metodę retrospekcji i mieszania wątków, puszczania kilku równolegle - jak w filmie albo jak w spektaklach Warlikowskiego, do których muzykę pisuje. Tak się rzeczywiście dotąd pasji nie pisało, żeby zacząć od "wypełniło się", a potem cofnąć taśmę i puszczać akcję w różnych momentach czasu..." - napisała po prapremierze utworu Dorota Szwarcman w „Polityce".

 „Nie ulega wątpliwości, że Mykietyn stworzył dzieło wyjątkowe w dziejach nie tylko polskiej muzyki. 43 lata temu Krzysztof Penderecki napisał „Pasję według św. Łukasza". Rozpoczął nowy okres w historii sztuki XX stulecia. W dobie zachwytu nad awangardą udowodnił, że można i należy twórczo korzystać z przeszłości. Dokonał przełomu, ale po nim niewielu twórców na świecie miało odwagę zmierzyć się z tematem pasyjnym, podjąć dialog z Bachem, który nadał mu najdoskonalszy kształt. Taką odwagą wykazał się Paweł Mykietyn. Sięgając w przeszłość, zerwał wręcz bezceremonialnie z pasyjną tradycją. Nadał zdarzeniom odwrotny bieg - niczym w głośnym filmie „Nieodwracalne" Gaspara Noé - od przejmującego krzyku umierającego na krzyżu Jezusa po dokonane w nocnej ciszy jego pojmanie." - ocenił Jacek Marczyński z „Rzeczpospolitej"
Wykonanie „Pasji" Pawła Mykietyna zamknie dziś czwartą edycję Festiwalu Muzyki Polskiej, który trwał w Krakowie od 9 do 16 listopada. Festiwal - organizowany przez Prezydenta Miasta, Polskie Radio oraz Stowarzyszenie Muzyki Polskiej, a powstały z inicjatywy Polskiego Wydawnictwa Muzycznego - obfitował w wiele wydarzeń muzycznych: spektakle operowe, koncerty symfoniczne i oratoryjne, kameralistykę, spotkania z wybitnymi artystami i imprezy towarzyszące. Na piętnastu koncertach zaprezentowanych zostało ponad 50 utworów polskich kompozytorów od Mikołaja Zieleńskiego po Pawła Mykietyna i wystąpi prawie 500 artystów z Polski, USA, Szwecji, Australii, Słowenii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Holandii, Austrii i Rosji.
Wczoraj po finałowym koncercie Stowarzyszenie Muzyki Polskiej, główny organizator festiwalu po raz pierwszy wręczyło nagrody POLSKIEJ ZŁOTEJ MUZY, przyznawane za wybitny wkład w promocję muzyki polskiej na świecie. W tym roku laureatami wybrani zostali: Ewa Michnik, dyrektorka Opery Wrocławskiej, za niepomierny wkład w promowanie utworów polskich, a zwłaszcza rodzimej twórczości operowej oraz koncern płytowy EMI, za propagowanie dzieł polskich kompozytorów, zarówno w kraju, jak i za granicą.