Sztuka czytania

Mimo rozkwitu technik multimedialnych słowo pisane wciąż uważane jest - obok mówionego - za najważniejszą technikę komunikacji międzyludzkiej. Książki, czasopisma, strony internetowe to dla większości z nas podstawowe źródła wiedzy. Wiedzy, którą wciąż trzeba rozszerzać i aktualizować, bo w erze informacji najszybciej przybywa właśnie nowych informacji.


Kto czyta książki, żyje podwójnie - powiedział Umberto Eco. Czytając poznajemy inne światy, kultury, obyczaje, nabieramy wiedzy i wchodzimy w dialog z autorami. Ale gdy nowych informacji przybywa lawinowo, ważne stają się umiejętność sprawnego czytania i selekcji informacji najistotniejszych. Umiejętności szybkiego czytania posiedli m.in. Balzac, Napoleon, John F. Kennedy. Kennedy przeszedł nawet profesjonalne przeszkolenie i, później jako prezydent Stanów Zjednoczonych, szeroko propagował naukę szybkie czytania wśród pracowników białego domu.

Badania przeprowadzone przez naukowców z NASA wykazały, że dla lepszego rozumowania i zapamiętywania informacji powinniśmy je dostarczać do naszego mózgu z prędkością minimum 400 słów na minutę, podczas gdy większość osób czyta z prędkością 100 - 200 słów na minutę. Oznacza to, że nie wykorzystujemy w pełni możliwości umysłu i często nie wiemy, jak to robić. Tymczasem sprawniejsze czytanie pozwala na szybsze przyswajanie informacji, jednocześnie z lepszym zrozumieniem oraz łączeniem nowej informacji w całość, z posiadaną już wiedzą.

Jednym z podstawowych sposobów na przyspieszenie czytania jest podniesienie sprawności samego postrzegania pisma. Podczas czytania nasz wzrok nie przesuwa się płynnie po kolejnych wyrazach, ale ma formę skokową. Czytając warto starać się za każdym razem ,,omiatać" wzrokiem jak najwięcej linijek tekstu - na początek jedną, potem dwie, trzy, cztery...W ten sposób uczymy się rozszerzać swoje pole widzenia. W nauce można też wspomóc się książkami, kasetami lub programami komputerowymi: ,,Specjalnie zaprojektowane ćwiczenia uczą nas eliminowania nieekonomicznego sposobu postrzegania. Wykonując różnorodne zadania poznajemy technikę obejmowania wzrokiem całej powierzchni tekstu - mówi Agnieszka Malińska z firmy Format, produkującej programy ,,Szybkie czytanie" z serii Akademia Umysłu. W celu zwiększenia prędkości czytania należy również zwalczyć w sobie odruch regresji - ponowne przesunięcie wzroku wstecz na wyraz poprzednio już dostrzeżony. Dzieję się tak, gdy nie jesteśmy pewni znaczenia jakiegoś wyrazu lub nie dostrzegamy kontekstu całego zdania. ,,Nowoczesne techniki uczą nie cofać się i postrzegać nawet bardzo długie, czy skomplikowane zdania jednym spojrzeniem. Zapobiega to skakaniu wzroku, wydatnie zwiększając prędkość całego procesu" - tłumaczy Malińska.

Dzieci rozpoczynające naukę w szkole zachęcane są do głośnego czytania. Nacisk kładziony przez nauczycieli na płynne, głośne czytanie wykształca w nas nawyk artykułowania czytanych zdań. Jest to nawyk jak najbardziej konieczny i powszechny, bez którego niemożliwe byłoby dalsze rozwijanie umiejętności czytelniczych. Gdy jednak opanujemy już tę umiejętność w stopniu podstawowym, warto popracować nad pozbyciem się nawyku. Jego eliminacja usuwa z procesu czytania zwalniający element, jakim jest kanał słuchowy. Czytając tradycyjnie informacja zawarte w tekście przechodzi przez kanał wzrokowy, następnie przez kanał słuchowy i dopiero stamtąd trafia do obszarów mózgu odpowiedzialnych za rozumienie i zapamiętywanie. Opuszczenie kanału słuchowego, sprawia, że w procesie czytania skupiamy się na najważniejszych faktach, notując je bezpośrednio w mózgu.

Jest to ważna umiejętność szczególnie w naszych czasach, gdy stojąc w obliczu ciągle rosnącej ilości informacji do przyswojenia, nie potrafimy wyselekcjonować z nich tych, które są nam aktualnie potrzebne. Prawo Moore`a będące wyznacznikiem epoki informacji, w której żyjemy, mówi, że ilość dostępnych informacji na świecie ulega podwojeniu, co 18 miesięcy. Oznacza to, mniej więcej tyle, że za półtora roku będzie dwa razy więcej informacji do przyswojenia w dwa razy mniejszej ilości czasu. A kto nie nadąży za ich śledzeniem i nie będzie potrafił dokonać selekcji najważniejszych - nie nadąży też za zmianami we współczesnym świecie.