Premiera "Być albo nie być" w Teatrze Starym
2011-03-17 12:49:19 | Kraków27 marca w Starym Teatrze premiera "Być albo nie być" Nicka Whitby'ego na podstawie filmu Ernsta Lubitscha. Przygotowany we współpracy z berlińskim Teatrem im. Maksyma Gorkiego spektakl w reżyserii Milana Peschela jest drugą częścią partnerstwa teatralnego Wanderlust.
"Ernst Lubitsch nakręcił na podstawie książki węgierskiego autora Melchiora Lengyela film, w który ideologia zniszczenia zderzona została z utopijnym komizmem. Jednocześnie, z pozory banalna komedia skłania do refleksji nad siłą i bezsilnością teatru."
Ernst Lubitsch (ur. 28 stycznia 1892 Berlin, zm. 30 listopada 1947 Hollywood) - niemiecko-amerykański reżyser żydowsko- polskiego pochodzenia. Zaczynał jako krawiec, potem został aktorem a następnie jednym z najwybitniejszych reżyserów Hollywood.Jego styl określano „Lubitsh Touch”. W 1946 otrzymał Oscara za całokształt twórczości. Rok później zmarł na zawał serca.
Fabuła filmu przedstawia losy warszawskich aktorów teatralnych z małżeństwem Józefem Turą i Marią Turą na czele przygotowujących się do premiery wymarzonego "Hamleta". Niebawem jednak Polska zostaje napadnięta przez Hitlera, co wplątuje aktorów w kolejne, zadanie - działalność w ruchu oporu.
„Polacy są traktowani przez Niemców na równi tylko wówczas, gdy tamci spotykają ich jako aktorów. Kreując (improwizując) role, które pisze im historia, pełna niebezpieczeństw i nieprzewidywalnych sytuacji, mają konkretny wpływ na otaczającą ich rzeczywistość. Lubitsch opisuje w ten sposób teatr, który w przypadku świadomego wykorzystania środków, naprawdę może kształtować rzeczywistość i wpływać na bieg realnych zdarzeń.
W tym kontekście tytułowe "Być albo nie być" nabiera również szczególnego znaczenia i nie dotyczy już tylko sytuacji jednostki, ale też jest wyraźnym sygnałem dla widza. Świadczy to nie tylko o podkreślaniu przez twórców filmu uniwersalności wielkiej sztuki
Film Ernsta Lubitscha to dzieło niezwykle współczesne, budujące kilka poziomów komunikacji z odbiorcą, co zresztą stało się jednym z powodów powstania remake'u obrazu (1983, w reżyserii Alana Johnsona). Najpierw mamy więc farsę o kabotynach, którzy w obliczu zagrożenia potrafią przechytrzyć niemieckich oficerów. Pojawia się również wątek walki z cenzurą. Ale najistotniejszym przekazem wydaje się chęć pokazania sztuki jako alternatywy rzeczywistości, na tyle skutecznej, że potrafi się w nią wedrzeć i choć po części zaingerować w szaleństwo, jakie ogarnęło świat. Teatr, który wychodzi na ulicę i wpływa na bieg realnych zdarzeń - to główny temat filmu.
Lubitsch odwołuje się w istocie do koncepcji theatrum mundi, obecnej w kulturze od wieków. Co więcej, jest na tyle przewrotny, że o losach wielu ludzi decydują właśnie komedianci - sympatyczni, ale niekiedy irytujący. Tak więc owa lekka komedia okazuje się dziełem nie tylko doskonale zrealizowanym, ale też głęboko dotykającym problemów współczesności "
Koncepcja theatrum mundi wykorzystana w teatrze jest jeszcze bardziej wymowna. Na łamach Narodowego Teatru Starego zostanie przez polskich aktorów odegrana sztuka o polskich aktorach grających rolę jakią pisze im Wielka Historia. Następuje poprzez niejako podwojenie i wzmocnienie tej metafory Świata Teatru. Ciekawym aspektem spektaklu jest też przeciwstawienie zawiłych kosmopolitycznych, źródeł filmu ,książki, adaptacji teatralnej zamierzonemu uniwersalizmowi przekazu .Na pewno ta mieszanka literatury filmu teatru i historii okaże się interesującym widowiskiem,
Nick Whittby autor scenariusza jest angielskim pisarzem pracujacym przy tworzeniu sztuk teatralnych i musicali,niejednokrotnie angażowanym w projekty filmowe i telewizyjne .Jest autorem scenariusza mi.in do uhonorowanego nagrodą Emmy serialu BBC komediowego" Smack the Pony" dokumentalnej produkcji " Last Flight to Kuewait”
Milan Peschel reżyser spektaklu. Ur. w 1968 we Wschodnim Berlinie. Po studiach aktorskich w Hochschule für Schauspielkunst „Ernst Busch” w Berlinie (1991–1995) zaangażował się do Hans-Otto-Theater w Poczdamie i Neuen Bühne w Senftenberg. Od lat współpracuje z Arminem Petrasem (obecnie dyrektorem Maxim Gorki Theater w Berlinie), występując w reżyserowanych przez niego spektaklach (m.in. Fight City. Vineta, 3 von 5 Millionen i zeit zu lieben zeit zu sterben).W swoim dorobku ma też wiele ról filmowych, m.in. w takich produkcjach jak Netto
(reż. Robert Thalheim) czy Lenz (reż. Thomas Imbach).
Obsada:
Józef Tura, aktor - Andrzej Nawojczyk
Maria Tura, aktorka, żona Józefa - Anna Radwan-Gancarczyk
Stanisław Sobiński, polski oficer lotnictwa - Juliusz Chrząstowski
Dowasz, reżyser, dyrektor teatru - Katarzyna Krzanowska
Broński, aktor charakterystyczny - Andrzej Kozak
Grünberg, aktor charakterystyczny - Błażej Peszek
Profesor Silewski, szpieg Gestapo - Krzysztof Zawadzki
Gruppenführer Erhardt, funkcjonariusz Gestapo - Arkadiusz Brykalski
Sturmführer Schulz, funkcjonariusz Gestapo - Andrzej Rozmus
Międzynarodowy projekt WANDERLUST jest wspierany finansowo przez
Kulturstiftung des Bundes (niemiecką Federalną Fundację Kultury).
Partnerem projektu jest Dom Norymberski w Krakowie.
"Być albo nie być" Prapremiera polska: 27 marca 2011 r. (w Międzynarodowym Dniu Teatru) na Dużej Scenie Narodowego Starego TeatruNajbliższe spektakle: 30-31 marca, 15-16 kwietnia 2011 r.
MM