Sztuka Krakowska po 1945 roku

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa od 14 marca prezentuje wystawę Sztuka Krakowska po 1945 roku. Po raz pierwszy pokazane są dzieła sztuki współczesnej znajdujące się w zbiorach MHK. Można zatem zobaczyć niewystawiane nigdy przedtem obrazy, rzeźby i grafiki.

Sztuka krakowska ostatnich 60 lat jest niezwykle bogata i różnorodna. Na jej kształt wpłynęły przecież uwarunkowania polityczne, społeczne i historyczne jakże burzliwego okresu w dziejach naszego kraju. Dzieła podzielono na kilka kategorii tematycznych czy też formalnych.

Pierwszy okres po zakończeniu II wojny światowej był w sztuce krakowskiej etapem rozliczeń z tym, co minęło. Ci artyści, których wojna dotknęła najmocniej, sięgnęli do neoromantycznego symbolizmu, groteski i metafory. Ten rodzaj sztuki będzie jeszcze widoczny m.in. w twórczości awangardy krakowskiej. Inną sztukę uprawiali koloryści, którzy przejęli od impresjonistów sposób malowania. Twierdzili oni, że nie ważne „co”, ale „jak” się maluje. Ich dzieła miały dać radość oczom i być – jak określił to Matisse – „wygodnym fotelem”. Ich uczniowie czynili tę sztukę coraz bardziej abstrakcyjną.

Innym zespołem dzieł jest sztuka socrealistów. W Polsce podobnie jak w ZSRR za istotny element polityki propagandowej i wychowawczej państwa uznano sztuki plastyczne. W tej sztuce dominowały dwa gatunki: portret i malarstwo tematyczne. Najczęściej spotykane motywy to produkcja, działalność polityczna i nauka. Nie dziwi więc fakt, że bohaterami obrazów zazwyczaj byli przedstawiciele klasy średniej, robotnicy w fabrykach, na budowach, ale także ludzie pracujący na wsi. Wykształcił się także specyficzny typ portretu – portret przywódcy – na tle sceny historycznej lub w swym gabinecie, podczas pracy lub w zamyśleniu. Charakterystycznym przykładem jest tu obraz Z. Pronaszko „Lenin w Krakowie” z 1955 roku. Martwa natura przedstawia teraz maszyny fabryczne, place budowy czy dźwigi.

Kolejną część wystawy stanowią dzieła Grupy Krakowskiej. Została ona reaktywowana w 1957 roku i kontynuowała założenia Grupy Krakowskiej z lat międzywojennych. Jej członkowie chcieli poprzez sztukę rozprzestrzenić idee sprawiedliwości społecznej i solidarności. Do Grupy należeli m. in. Maria Jarema, Jonasz Stern czy Erna Rosenstein. Tworzyli oni sztukę na wysokim poziomie artystycznym. Eksperymentowali, dotrzymując kroku twórczości zachodniej, ale zachowali związek z tradycją polskiej awangardy międzywojennej. Obrazy artystów z Grupy Krakowskiej (a potem także z Grupy Nowohuckiej) tworzone były z użyciem grubo kładzionej farby, piasku kleju, trocin i surowych materiałów, miały różną fakturę i powierzchnię

Muzeum prezentuje także sztukę metaforyczną. Tematyka metaforyczna obrazów, rzeźb i rysunków najczęściej łączyła się z człowiekiem i jego problemami. Przedstawiono radość z drobnych przyjemności, poruszano tematykę potrzeby przyjaźni, miłości, bliskości i akceptacji. Przykładem dzieła metaforycznego jest choćby rzeźba „Anioł nadziei” Krystyny Nowakowskiej. Nazwisko zasługuje na uwagę, gdyż – jak mówi Maria Zientara – o mężczyznach-rzeźbiarzach słyszy się dużo, a o kobietach w tej profesji znacznie mniej.

Prezentowana jest także tzw. Sztuka nieprzedstawiająca. Zdominował ją początkowo informel, następnie minimal art i optical art. Warto tu wspomnieć o Jadwidze Maziarskiej. Jej obrazy, skoncentrowane na materii obrazu, tworzone z użyciem żwiru, kamieni i tynku, określane są mianem malarstwa materii.

W kolejnej kategorii pokazana jest sztuka „drugiego obiegu”. Artyści wykreowali tu własny język porozumiewania się ze społeczeństwem przeciwko władzy. Jego elementami były polityczna satyra i groteska oraz nowe figury symboliczne i metafory.

Wystawę warto zobaczyć z wielu względów. Można zobaczyć wielkie, sprawiające wrażenie strasznie ciężkich, a rzeczywistości niezwykle lekkie rzeźby, dzieła zawierające w sobie niesamowitą ilość treści, choć na pozór banalne lub niezrozumiałe. Wystawa pokazuje także, jak wielki wpływ na sztukę mają panujące warunki oraz wydarzenia historyczne.

Ekspozycje potrwa do 14 września 2008 w Pałacu Krzysztofory.
Godziny otwarcia:
do 30 kwietnia: środa - niedziela godz. 9.00-16.00, czwartek godz. 10.00-17.00
od 1 maja: środa – niedziela godz. 10.00-17.30
Ceny biletów:
normalny 8 zł
ulgowy 6 zł
rodzinny 16 zł
zbiorowy dla grup szkolnych 4,50 zł

(agnieszka.nowak@dlastudenta.pl )

---