Tytułu Doktora Honoris Causa dla Profesora Arieha Gertlerowa

W najbliższy piątek, tj. 2 czerwca 2017 roku o godzinie 11:00 w Auli Centrum Kongresowego Uniwersytetu Rolniczego mieszczącego się przy Alei 29 Listopada 46 odbędzie się uroczystość nadania tytułu Doktora Honoris Causa Profesorowi Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie - Arieh Gertlerowi.

Aarieh Gertler urodził się 3 stycznia 1935 r. w Lublinie jako jedynak w żydowskiej rodzinie klasy średniej. Jego ojciec Meir pracował jako księgowy, marząc, że po służbie w Wojsku Polskim wyemigruje do Izraela (ówczesnej Palestyny), aby studiować malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych Besaleel Uniwersytetu Herbrajskiego w Jerozolimie. Jego matka Yehudith podjęła pracę jako urzędniczka po tym, gdy nie przyjęto jej na farmakologię wskutek limitów numerus clausus.

Podczas okupacji niemieckiej rodzina została zmuszona do zamieszkania w lubelskim getcie. Po likwidacji getta ojciec przemycił matkę i syna do Warszawy, gdzie ukrywali się w mieszkaniu  polskiej rodziny. Ojciec by zarobić pieniądze potrzebne do utrzymania rodziny kontynuował pracę w fabryce aż do aresztowania i wywiezienia do obozu na Majdanku, gdzie został zamordowany w 1943 r. Po wojnie w 1950 r. matka z 15-letnim synem (przyszłym prof. A. Gertlerem) wyemigrowali do Izraela.

Po dwuipółletniej służbie w izraelskiej armii i samodzielnym przygotowaniu się do egzaminów Arieh Gertler został w 1956 r. przyjęty na studia na Wydziale Rolnictwa Uniwersytetu Hebrajskiego, gdzie uzyskał tytuł licencjata w 1959 r., magistra (z wyróżnieniem) w 1961 r. i stopień naukowy doktora w 1965 r. za badania nad białkami soi, inhibitorami trypsyny i z zakresu żywienia zwierząt. Badania te, prowadzone do roku 1968, zaowocowały 16 publikacjami. W 1966 r., po ukończeniu studiów podoktorskich na Uniwersytecie w Toronto, podczas których zapoczątkował badania dotyczące proteaz trzustki, objął stanowisko wykładowcy na Wydziale Agrobiochemii, gdzie utworzył własną grupę badawczą i rozpoczął niezależną karierę naukową. Badania nad właściwościami elastazy i innych enzymów trzustkowych oraz ich inhibitorów pochodzących z roślin lub jaj prowadził do roku 1982, a ich owocem było 35 publikacji.

W 1971 r. dr Arieh Gertler został starszym wykładowcą, w 1974 r. profesorem nadzwyczajnym, a w 1980 r. profesorem zwyczajnym. W 1982 r., po wizycie w Narodowym Instytucie Zdrowia (Bethesda, USA), prof. Gertler zainicjował nowy kierunek badań nad różnicowaniem gruczołu mlekowego i syntezą białek mleka przy użyciu narządowych i trójwymiarowych hodowli komórkowych. Efektem tych badań, prowadzonych do 1994 r., było 18 publikacji.

Równocześnie po zakończeniu urlopu naukowego w kanadyjskim Winnipeg, w 1984 r. zapoczątkował nowy, prowadzony do dziś, kierunek badań nad działaniem ssaczych, ptasich i rybich hormonów wzrostu, prolaktyn i laktogenów łożyskowych w komórkach Nb2 i innych liniach komórkowych przy użyciu hormonów natywnych i rekombinowanych oraz ich zmutowanych analogów; badania te zaowocowały 80 publikacjami.

W 1988 r., po zakończeniu urlopu naukowego w firmie Monsanto, gdzie uczestniczył w opracowaniu rekombinowanej somatotropiny bydlęcej, Profesor otworzył laboratorium biotechnologii białek, przygotowujące rekombinowane białka i badające rekombinowane domeny zewnątrzkomórkowe (ECD) receptorów hormonu wzrostu i prolaktyny. W 1996 r. objął Katedrę Agrobiochemii im. Karla Bacha na Uniwersytecie Hebrajskim, skąd odszedł na emeryturę w 2003 r., nadal prowadząc badania podstawowe i stosowane.

Po przejściu na emeryturę założył firmę biotechnologiczną Protein Laboratories Rehovot (PLR) Ltd., zajmującą się produkcją rekombinowanych białek ludzkich, szczurzych, mysich i zwierząt gospodarskich, jednocześnie kierował izraelską filią firmy Diagnostic System Laboratories (DSL) mającej siedzibę w stanie Teksas. Odkrycie nowego hormonu leptyny u ludzi i gryzoni skłoniło Profesora do zajęcia się jego rolą i stosowaniem u zwierząt gospodarskich. Opracowano rekombinowane leptyny ssaków (człowiek, szczur, mysz, owca, świnia, krowa, koń, pies, królik), ptaków, gadów i ryb, rekombinowane kurze i ludzkie zewnątrzkomórkowe domeny receptorów leptyny, a także superaktywne biologicznie cząsteczki będące antagonistami leptyny (ludzkie, mysie, szczurze, owcze) - stały się one nowymi narzędziami badawczymi, które mogą być wykorzystywane w terapii charłactwa mocznicowego i chorób układu krążenia.

Powyższe badania z użyciem przygotowanych we własnym zakresie rekombinowanych białek i ich antagonistów zaowocowały dotychczas 105 publikacjami i nagrodą Kaye Award przyznaną w 2009 r. za innowacyjne badania w dziedzinie biotechnologii. W 2014 r. zespół prof. A. Gertlera poszerzył badania o antagonisty innych cytokin takich jak interleukina 22, czego efektem były 3 nowe publikacje i jeden patent. Do tej pory laboratorium prof. A. Gertlera wyprodukowało ponad 500 rekombinowanych białek i ich mutantów, służących jako preparaty do badań.

Łącznie Profesor opublikował 287 prac w recenzowanych czasopismach, 2 książki, uzyskał też 6 patentów. Na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat w swoim laboratorium wykształcił 35 doktorów i 48 magistrów. Prace prof. Gertlera zostały opublikowane w wysoko punktowanych czasopismach, takich jak: Nature (Impact Factor - IF 38,1), Nature Medicine (IF 30,3), Cell Metabolism (IF 17,0), Nature Structural and Molecular Biology (IF 13,3), Hepatology (IF 11,51), Trends in Endcrinology and Metabolism (IF 8,95), Diabetes (IF 8.78), Journal of Cell Biology  (IF 8,71), Journal of American Society of Nephrology  (IF 8,49), Journal of Molecular Biology (IF 4,51), Endocrinology (IF 4,49), PLOS One (IF 4,41), Journal of Biological Chemistry (IF 4,25), Endocrinology (IF 4,16), American Journal of Physiology (IF 3,82), Molecular Endocrinology (IF 3,43), Molecular Cell Endocrinology (IF 3,86), Biochemical Journal (IF 3,56), Cell and Tissue Research (IF 2,94), Biochemistry (US) (IF 2,87), General and Comparative Endocrinology (IF 2,67), Journal of Animal Science (IF 2,01) i innych.

Według bazy Web of Science prof. Gertler jest autorem lub współautorem 368 opublikowanych indeksowanych prac naukowych, posiada indeks Hirsha równy 47 i liczbę cytowań 8131. Realizowane badania były finansowane z różnych źródeł, takich jak: BARD (US-Israel Binational Agricultural Research & Development Fund), Binational US-Izrael Science Foundation, Israel Science Foundation, Ministerstwo Rolnictwa i Ministerstwo Nauki Izraela (wspólne programy z Francją i Niemcami). Niektóre z projektów badawczych otrzymały wsparcie branży przemysłowej: Monsanto (USA), Biotechnology General (Izrael) i Genentech Inc. (South San Francisco, USA). W okresie ostatnich 18 lat współpracował z kilkoma ośrodkami naukowymi i laboratoriami w Polsce (prof. E.L. Gregoraszczuk z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, prof. E. Wierzchoś, prof. D. Zięba-Przybylska, dr hab. M. Murawski, dr hab. E. Paczoska-Eliasiewicz, prof. J. Rząsa, dr hab. A. Hrabia, prof. A. Sechman i dr E. Ocłoń z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, prof. J. Bełtowski z Akademii Medycznej w Lublinie), jak również z wieloma laboratoriami z USA, Kanady, Francji, Hiszpanii, Anglii, Niemiec, Belgii, Tajlandii, Japonii, Australii i Nowej Zelandii.

Do października 2003 r. prof. A. Gertler prowadził wykłady z biochemii (dla ponad 300 studentów rocznie) i żywienia człowieka (ponad 100 studentów rocznie) oraz z endokrynologii molekularnej (grupa 20 – 30 studentów). W każdym roku akademickim koordynował 8 – 12 seminariów licencjackich i podyplomowych. W uznaniu zasług dydaktycznych i badawczych w 2002 r. otrzymał Nagrodę Rektora dla Najlepszego Pedagoga i Najlepszego Naukowca Uniwersytetu Hebrajskiego. W 2014 r. Izraelskie Towarzystwo Endokrynologiczne przyznało prof. A. Gertlerowi specjalną nagrodę w uznaniu Jego wkładu w dziedzinę badań endokrynologicznych. Prof. Arieh Gertler wniósł ogromny wkład do izraelskiej nauki i swojego macierzystego Uniwersytetu jako kierownik Instytutu Biochemii, Nauk o Żywności i Żywieniu, jako dyrektor i członek różnych komitetów ds. promocji oraz komisji oceniających projekty badawcze w Izraelu i USA.

ip